Author: admin

Нийслэлийн Засаг Даргын Тамгын Газар, Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар, Монголын Урлагийн Зөвлөл (МУЗ) нь Швейцарын Хөгжлийн Агентлаг, “Номадиа Пикчерс” ХХК-тай хамтран Соёлын Яам, Оросын Холбооны Улсын Элчин Сайдын Яам, Бүгд Найрамдах Франц Улсын Элчин Сайдын Яам, Монгол дахь Гёте Институт, Оросын Соёл Шинжлэх Ухааны Төвийн дэмжлэгтэйгээр Монголын кино урлагийн салбарыг хөгжүүлэх, кино уран бүтээлчдийн олон улсын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх, дэлхийн нэр хүндтэй наадмуудад шалгарсан кино бүтээлийг Монголын үзэгчдэд хүргэх зорилготой 13 дахь удаагийн “Улаанбаатар” Олон Улсын Кино Наадам 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр Улаанбаатар хотноо Тэнгис кино театрт нээлтээ хийж байна.

Тус наадам 2002 оноос зохион байгуулж эхэлсэн бөгөөд Канн, Берлин, Венец, Брюссель зэрэг дэлхийн А зэрэглэлийн кино наадмын шагналт, тухайн жилийн арт хаус, индепендент урсгалыг тодорхойлогч шилдэг кино уран бүтээлийг Монголын үзэгчдэд танилцуулж, үзэгчдийн кино боловсролыг дэмжих, Монгол уран бүтээлчдэд олон улсын уран бүтээлчидтэй хамтарсан бүтээл туурвих боломжийг бий болгох зорилгоор “Улаанбаатар” кино наадмыг 2013 оноос эхлэн олон улсын тодотголтойгоор зохион байгуулж ирсэн.

Энэ жилийн наадмын онцлох орноор ОХУ сонгогдсон ба Олон Улсын кино үзвэр ба “Үзэхийн хязгаар” Ази киноны үзвэр гэсэн хэсгүүд багтсан. Наадмын хүрээнд 2020-2021 онд бүтээгдсэн Монгол, Орос, Франц, Герман, Иран, Малайз, Мьянмар, Швейцар, Энэтхэг, Япон зэрэг улсын 18 бүрэн хэмжээний уран сайхны киног толилуулна.

Нийслэл хотоос соёлын талаар баримталж буй бодлогыг иргэд, олон нийтэд сурталчилж, иргэдийн нийтийн соёлыг дээшлүүлэх, соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагааг бүх нийтийн хэрэг болгох зорилготой “Хотын соёл” аяны хүрээнд оюутан, залуучуудын дунд богино хэмжээний видео контентийн уралдааныг зарлаж байна.

Оюутан, залуучууд та бүхнийг уралдаанд идэвхтэй оролцохыг уриалж байна!

Соёлтой хотод хамтдаа амьдарцгаая!

Манай орны ой төрөл бүрийн эмийн ургамлаар маш баялаг. Нийслэлийн ойн бүсэд гэхэд 18 төрлийн нэн ховор ургамал ургадаг. Эдгээрийг олон төрлийн өвчин анагаахад хэрэглэж байна. Гэтэл таны асаасан жижиг гэлтгүй гал хөрсийг шатааж гэмтээн шим тэжээллэг чанарыг нь устгаснаар ховор зүйлийн ургамал ногоо ургахаа болино. Гэмтсэн хөрс дахин сэргэхэд маш удаан хугацаа шаардлагатай. Үүгээр ч зогсохгүй элс шороог тогтоон барьж чадахгүйд хүрдэг. Тоос шороондоо дарагдсан газрыг шим тэжээллэг хөрс л тогтоон сааруулдаг юм шүү дээ.

Богд Хаант Монгол Улсын нийслэл Их хүрээний төв болох Зүүн Хүрээ буюу одоогийн Улаанбаатар хотын бага тойруугийн хойд хэсэгт орших V Богд Живзундамба хутагт Богд гэгээний зарлигаар Их хүрээний Хамбо номун хан Агваанхайдав тэргүүлж, Монгол түмэн олноороо оролцож, 130-аад оны дунд үед Майдар бурхныг дуганы хамт бүтээсэн. Тухайн үед уг бурханыг наян тохой өндөр бүтээсэн талаар сурвалж бичгүүдэд дурдсан байдаг.

Тус урлагийн бүтээлийг 1940-өөд оны үед устаж алга болгосон бөгөөд Зүүн Хүрээ Дайшчойлин хийдийн захиргааны зүгээс уг бурхан болон сүмийг сэргээн барих ажлыг “Хүрээ Майдар соёлын төв” нэртэйгээр 2017 оны 05 дугаар сараас эхлэн гүйцэтгэж, одоогоор барилга угсралтын карказ цутгалт, фасад, шилэн хана, дээвэр, цонх зэрэг ажлуудыг бүрэн хийж дуусгаад байна.

Тус соёлын төв нь иргэд олон нийтийн Буддын шашны сургаалаар соён гэгээрүүлэх, соёлын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, соёлын өвийг сурталчлан таниулах зорилгоор ресторан, кофе шоп, мини театр, шилэн гүүр, цахилгаан шат зэрэг орчин үеийн энтертайнмент хэлбэрээр үйл ажиллагаа явуулахаар төлөвлөжээ.

Өнөөдөр тус соёлын төвд Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга Ж.Дамдинцэрэн ажиллаж, дэмжлэг үзүүлж, хамтран ажиллах гарц шийдлийн талаар болон Нийслэлийн 2022 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусган ажиллахаар ярилцлаа.

Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрaaс “Урлагийн хот Улаанбаатар” аяныг өрнүүлж олон нийтэд дүрслэх урлагийн бүтээл туурвидаг уран бүтээлчдийг таниулах, дэмжин ажиллах зорилгоор Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэр, Энх тайвны өргөн чөлөө, нийтийн эзэмшлийн (хуучнаар Ахмадын холбооны) талбайд орчин үeийн контемпорари бүтээлүүдийг цувралаар байрлуулах юм.

Монголын Урчуудын эвлэлийн хорооны дэргэдэх “Бий Контемпорари” арт галларейн уран бүтээлчидтэй хамтран 2021 оны 09 дүгээр сарын 22-ны өдрөөс эхлэн МУЭ-ийн шагналт, МУУГЗ, Олон Улсын “Норд арт” фестивалийн Гран при шагналт, уран барималч Аюурзанын Очирболдын “Ухамсар” хэмээх бүтээлээр аяныг эхлүүлж байна.

Уран барималч А.Очирболд нь “Амур”, “Буур Жамьян”, “Дэмүүл Арслан”, “Хотгойдын ван Чингүнжав”, “Мандухай сэцэн хатан” зэрэг алдартай баримлуудыг бүтээсэн уран бүтээлч бөгөөд нарны гэрлийг дагаж хөдөлснөөр цаг хугацааг илэрхийлж буй “Ухамсар” нэртэй уг бүтээл нь дэлхийн 192 орны бүтээлүүдээс сонгогдон Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага /НҮБ/-ын төв байрны цэцэрлэгт хүрээлэнд байрлуулагдсан бүтээл юм.

Иргэд та бүхнийг халдвар хамгааллын дэглэмээ баримтлан тус урлагийн бүтээлийг үзэж, сонирхохыг урьж байна.

НИЙСЛЭЛИЙН СОЁЛ, УРЛАГИЙН ГАЗАР

Нийслэл Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэр дэх түүхэн дурсгалт барилга болох Дамбадаржаалин хийдийг Соёлын өвийг хамгаалах тухай хуулийн хүрээнд сэргээн засварлах, шаардагдах зураг төсвийг боловсруулах талаар холбогдох албаны хүмүүс ажиллалаа.

Нийслэлийг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэлийн 1.1.2 дахь “Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт байгаа түүх, соёлын дурсгалт зүйлсийг хамгаалалтад авч сэргээн засварласан байна” заалт, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчийн 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.6.7 дахь “Улс, нийслэл, дүүргийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын дурсгалт газар, барилга байгууламжийг бүсчлэн хувааж аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгоно” гэж тусгасны дагуу Сүхбаатар дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга Б.Энхболд, Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга Ж.Дамдинцэрэн, Нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх соёлын өвийн зөвлөлийн гишүүн, Доктор, Архитектор З.Оюунбилэг, Соёлын өвийн үндэсний төвийн мэргэжилтэн болон бусад албаны төлөөлөл өнөөдөр Дамбадаржаалин хийдэд ажиллалаа.

Тус хийд нь Богдын Хүрээнээс үлдсэн хамгийн эртний архитектурын дурсгал бөгөөд тус хийдийг Манжийн хааны зарлигаар II Богд Жавзандамба хутагтын дурсгалд зориулан 1761-1765 онд баруун, зүүн Сэлбэ голын уулзварт байгуулжээ. Хийд нь ерөнхий төлөвлөлт, хийц, өнгө будаг, чимэглэлийн хувьд Амарбаясгалант хийдтэй адил бөгөөд боржин чулуу, хөх тоосго, хөх ваар, мод зэрэг нь барилгын үндсэн материал болдогоороо онцлогтой.

Сүхбаатар дүүргийн зүгээс Зонхов уулыг тахих, орчны тохижилт үйлчилгээг сайжруулах, Нийслэлийн зүгээс сэргээн засварлах зураг, төсвийг гаргуулах, өмчлөл болон хамгаалалтын бүс, газрын асуудлыг шийдэх тал дээр хамтран ажиллахаар ярилцлаа.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 172 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Түүхэн үйл явдлын ой, тэмдэглэлт өдрийг тэмдэглэх, гавьяат үйлстнийг алдаршуулах, дурсгалыг нь мөнхжүүлэх журам”-ын дагуу жил бүрийн 9 дүгээр сарын 2 дахь долоо хоногийн Ням гарагийг “Соёл, урлагийн ажилтны баяр” болгон тэмдэглэдэг уламжлалтай.

Шинэ төрлийн коронавирусын цар тахлын нөхцөл байдлаас хамааран энэхүү баярыг тэмдэглэхгүй хэдий ч соёл, урлагийн салбарт үр бүтээлтэй ажиллаж, хувь нэмрээ оруулсан хүмүүсийг шагнаж урамшууллаа.

• 

Нийт шагнагдсан албан хаагчид, уран бүтээлчиддээ цаашдын ажилд нь өндөр амжилт хүсье.

Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт байрлах 256 жилийн түүхт Данбадаржайлан хийдийн нөхцөл байдалтай Нийслэлийн Засаг даргын хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Сандагсүрэн, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн дарга И.Баатархүү, Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга Ж.Дамдинцэрэн, НЗДТГ, НСУГ-ын мэргэжилтнүүд 2021 оны 08 дугаар сарын 08-ны өдөр газар дээр нь очиж танилцлаа.

Улсын хамгаалалтын зэрэглэлтэй Дамбадаржаалан хийдийн хадгалалт хамгаалалт, цаашид сэргээн засварлах, орчин нөхцөлийг сайжруулах талаар төсөл боловсруулж нийслэлийн төсөв болон төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд шийдвэрлэх боломжийг судлах чиглэлийг Нийслэлийн Засаг даргын орлогчийн зүгээс өглөө.

НИЙСЛЭЛИЙН СОЁЛ, УРЛАГИЙН ГАЗАР

Нийсэлийн Засаг даргын Тамгын газрын дэмжлэгтэйгээр Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар, ШУА-ийн Археологийн хүрээлэнтэй хамтран хэрэгжүүлж буй “Улаанбаатар хотын Бэлхийн амны Хүннүгийн язгууртны булшны археологийн судалгаа” төслийн явцтай Нийслэлийн Засаг даргын хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариусан орлогч Ж.Сандагсүрэн, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн дарга И.Баатархүү, Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариусан орлогч М.Алтангэрэл, Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга Ж.Дамдинцэрэн, Сүхбаатар дүүргийн 2 дугаар хорооны Засаг дарга, НЗДТГ, НСУГ-ын мэрэгжилтнүүд 2021 оны 08 дугаар сарын 08-ны өдөр газар дээр нь очиж танилцлаа.

Тус төслийн хүрээнд Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэр дэх Бэлхийн амны Хүннүгийн язгууртны булш, оршуулга бүхий томоохон дурсгалт газрыг малтан судлаж, онцлог, он цагийн хамаарлыг тогтоон, соёлын өв, аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгох олон талт ажлыг хэрэгжүүлэх зорилготой судалгааны ажил 70 хувийн хэрэгжилттэй явагдаж байна.

Монгол-Унгарын хамтарсан судалгааны хүрээнд Н.Сэр-Оджав, Т.Хорватын нарын удирлага дор язгууртны булшны гурван дагуул булшинд 1961 онд гүймэг малтлага судалгааг гүйцэтгэж зарим морины тоног хэрэгсэл, зэр зэвсгийн үлдэгдэл, хүний ясны хэсгүүдийг олж илрүүлсэн бөгөөд түүнээс хойш өнөөг хүртэл уг дурсгалын бүтэц, он цаг, соёлын хамаарлыг тогтоох нарийвчилсан археологийн малтлага, судалгааны ажил хийгдээгүй байсан юм.

Судалгааны баг дурсгалын агаарын зургийг авч, нарийвчилсан хэмжилт, тодорхойлолтыг хийж, D GPS багажийн тусламжтай нийт 6 язгууртны булш, 4 дагуул булшны дэвсгэр зураг хийх ажлыг гүйцэтгэж байгаа бөгөөд судалгааны үр дүнд одоогийн байдлаар баруун урагш чиглэсэн 4м урт үүдэвчтэй, 6,5 х 5м хэмжээтэй тэгш өнцөгт дөрвөлжин хэлбэрийн оршуулгын нүх, 3,5м гүнд язгууртны хэрэглэж байсан тэрэгний эд ангиуд болох хүрэл тоноглолын хэсгүүд илэрсэн ба язгууртан, ихэс дээдсийн талаарх олон талт мэдээллийг өгөх олдвор хэрэглэгдэхүүн, он цаг тогтоох материал цаашид илэрч олдох магадлал өндөр байна.

Уг дурсгалт газрыг соёлын өв, аялал жуулчлал бүтээгдэхүүн болгох үүднээс малтлага, судалгаа огт хийгдээгүй, хамгийн том хэмжээтэй 1-р булшийг цаашид ил үзмэр болгохоор төлөвлөж байгаа бөгөөд энэ удаад уг булшны гаднах нүсэр бүтэцтэй чулуун хүрээний баруун урд хэсгийг цэвэрлэх ажлыг гүйцэтгэж байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх ажлын хэсгийн хүрээнд уг дурсгалын хамгаалалтын бүсийг тогтоосон бөгөөд дурсгалын хадгалалт хамгаалалт, ил үзмэр, мэдээллийн төв, үйлчилгээний хэсгийг харуулсан төлөвлөлт бүхий аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгох урьдчилсан төлөвлөлтийн зураг хийхээр боллоо.

НИЙСЛЭЛИЙН СОЁЛ, УРЛАГИЙН ГАЗАР

Нийсэлийн Засаг даргын Тамгын газрын дэмжлэгтэйгээр Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар, ШУА-ийн археологийн хүрээлэнтэй хамтран хэрэгжүүлж буй “Туулын хар түнэ” археологийн судалгааны төслийн явцтай Нийслэлийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Сандагсүрэн, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн дарга И.Баатархүү, Хан-уул дүүргийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч А.Амартүвшин нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын Соёлын хэлтсийн дарга С.Дэлгэрмаа, НЗДТГ, НСУГ-ын мэрэгжилтнүүд 2021 оны 08 дугаар сарын 06-ны өдөр газар дээр нь очиж танилцлаа.

Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт орших түргэний голын киданы үеийн балгас буюу судлаачдын үзэж буйгаар “Ван хааны туулын хар түнийн орд” нь дундад зууны үеийн археологийн дурсгал бөгөөд уг дурсгалыг малтан судалснаар архитектурын онцлог, он цаг, хамрах хүрээг тогтоон, хамгаалах арга зүйг боловсруулж, соёлын өв, аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгох олон талт ажлыг хэрэгжүүлэх зорилготой юм.  Тус судалгааны ажил 2021 оны 07 дугаар сарын 10-ны өдөр эхэлсэн бөгөөд одоогоор 70 хувийн гүйцэтгэлтэй хэрэгжиж байна.

            Судалгааны үр дүнд дурсгалын агаарын зургийг авч, нарийвчилсан хэмжилт, хотын туурийн хэрэм болон түүний дотор орших төв барилга, жижиг барилга байгууламжуудын бүтэц, рельефийг харуулсан дэвсгэр зургийг хийж, хотын хэрэмний хэсэгт бүтэц, он цагийг тодорхойлох зорилгоор 2 х 26 м сувгийн малтлага гүйцэтгэж, 4 м өргөн, 70 см өндөр шавар үелэн дагтаршуулсан шороон хэрэм, түүний гадна талаар 4 м өргөн, 60 см гүн сувагтай байгааг тогтоосон байна. Уг сувгийг ус нэвчихээс сэргийлэн улаан өнгийн шавраар нямбайлан доторлосон нь хэрмийн гадуур ус зайлуулах суваг зориуд хийсэн инженерийн байгууламж болохыг илтгэж байна. Хэрмийн дотор талд мал, амьтны ясны хаягдал бүхий нүх илэрсэн нь лабораторийн нарийвчилсан шинжилгээ хийх, хэрмийн он цагийг баттай тогтоох чухал хэрэглэгдэхүүн болж байна .

Уг ордны туурь нь шороон хэрэмний ерөнхий тэг, чиглэлтэй давхцахгүй байгаа нь өөр цаг үед холбогдохыг шууд илэрхийлж байна.

 Ордныг байгуулсан шороон суурь нь 34 х 18.5 м хэмжээтэй, тэгш өнцөгт хэлбэртэй бөгөөд цайвар өнгийн шавар дагтаршуулан дэлдэж 2.5 м өндөр шороон тавцан үүсгэн, шатаасан тоосгоор нямбайлан шалласан болохыг тодорхойлсон байна.

Шалны тоосгон өрлөгөөс үзэхэд уг барилга нь үүдний угтах хэсэг болон хэд хэдэн томоохон тасалгаанаас бүрдэх бөгөөд барилгын материал болох дээврийн ваар, нүүр ваар, тоосго, барилгын гоёл чимэглэл багагүй илэрч байгаа нь нарийн мэргэжлийн урчуудын оролцоотой, инженерийн хэмжилт тооцоо, төлөвлөлтийн дагуу баригдсан архитекторын уран тансаг шийдэлтэй, гоёмсог хийцтэй ордон байсныг илэрхийлж байна.

 Малтлагын явцад ордны шалыг тоосгоор шахаж хийснээс гадна хээ чимэглэл бүхий шигтгэмэл (мозаика) шалны арга зүйгээр үйлдсэн болохыг анх удаа илрүүлсэн нь эрдэм шинжилгээний хувьд ховор тохиолдох баримт хэрэглэгдэхүүн болж байна. Мөн ордны суурийн зүсэлтийн малтлагаар он цаг тогтоох модон байгууламжийн үлдэгдэл илэрч, олдоод байна.

Ордны туурийн орчимд барилгын материалын үлдэгдэл ихээр илэрч буй бөгөөд тэдгээрийн дотор 1000° дээш хэмд хэт шатаасан тоосго, дээврийн ваар зэрэг үйлдвэрлэлийн хаягдал цөөнгүй олдож байгаа нь ордноос холгүй, туул голын савд орон нутгийн түүхий эд ашиглан барилгын материалын үйлдвэрлэл явуулж байсныг шууд гэрчилж байна хэмээн ШУА-ын Археологийн хүрээлэнгийн удирдлага,  судалгааны ажлын багийн зүгээс танилцууллаа.

  Судалгааны ажлын үр дүн ач холбогдолтой танилцсан Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ж.Сандагсүрэнгийн зүгээс түүхэн ач холбогдол бүхий тус дурсгалын судалгааны ажлыг цаашид үргэлжлүүлэн хийх, нийслэл орчмын түүх соёлын дурсгалуудыг мэргэжлийн эрдэм шинжилгээний байгууллагын судалгаа шинжилгээн дээр үндэслэн сэргээн засварлаж, аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгож эдийн засгийн эргэлтэд оруулах талаар онцгойлон анхаарч, ажлын хэсэг байгуулан нарийвчилсан төлөвлөлт бүхий төслийг ойрын хугацаанд хийж нийслэлийн төсөв болон гадаад, дотоодын төсөл арга хэмжээний  хүрээнд шийдвэрлэх боломжийг судлах талаар холбогдох байгууллагуудад чиглэл өглөө.

НИЙСЛЭЛИЙН СОЁЛ, УРЛАГИЙН ГАЗАР